Pete Barlow, một người bạn của tôi, kiếm sống bằng nghề trình diễn xiếc thú. Tôi để ý thấy rằng mỗi khi một con chó đạt được một tiến bộ nhỏ, Pete luôn vỗ về khen ngợi và thưởng cho nó một miếng gì đó. Cách huấn luyện này đã được áp dụng từ lâu với động vật, nhưng con người lại thường quên sử dụng phương pháp khuyến khích này với nhau.
Lời khen có tác dụng như ánh nắng mặt trời, giúp con người phát triển. Tuy nhiên, thay vì khuyến khích, nhiều người lại dùng những lời phê phán gay gắt, làm thui chột sự tự tin và động lực của người khác. Chỉ cần một lời động viên đúng lúc có thể thay đổi cả cuộc đời một con người.
Ví dụ, Enrico Caruso, một cậu bé làm việc trong xưởng máy ở Naples, khao khát trở thành ca sĩ nhưng bị thầy giáo dội gáo nước lạnh khi nói rằng cậu không có giọng hát. Tuy nhiên, mẹ cậu luôn tin tưởng và động viên, sẵn sàng hy sinh để con có cơ hội học nhạc. Nhờ sự khích lệ ấy, Caruso đã trở thành một trong những ca sĩ opera vĩ đại nhất thời đại.
Một trường hợp khác là Charles Dickens. Khi còn trẻ, Dickens phải làm việc vất vả trong một xưởng đánh giày, chịu cảnh đói khát và khổ cực. Cậu thiếu tự tin vào khả năng viết lách và nhiều tác phẩm của cậu bị từ chối. Nhưng một nhà xuất bản cuối cùng đã trả cậu một si-linh cho bài viết đầu tiên. Dù số tiền không đáng kể, nhưng đó là sự công nhận đầu tiên đối với tài năng của cậu. Nếu không có sự khuyến khích này, có lẽ Dickens sẽ bị chôn vùi trong cuộc sống tăm tối. Nhờ niềm tin đó, ông trở thành một nhà văn vĩ đại của nước Anh.
Tương tự, H.G. Wells, một cậu bé Luân Đôn làm việc cực nhọc trong cửa hàng thực phẩm, đã viết thư than thở với thầy giáo cũ của mình. Người thầy không chỉ an ủi mà còn khuyến khích, giúp cậu có được cơ hội tốt hơn. Nhờ đó, Wells trở thành một trong những nhà văn khoa học viễn tưởng nổi tiếng nhất, kiếm được hàng triệu đô la từ ngòi bút của mình.
Những nghiên cứu tâm lý học của B.F. Skinner cũng chỉ ra rằng lời khen giúp tăng cường những hành vi tích cực và giảm bớt những hành vi tiêu cực. Tuy nhiên, nhiều bậc cha mẹ lại thường xuyên quát mắng con cái thay vì động viên chúng. Họ không nhận ra rằng trẻ em cần tình yêu thương và những lời khen để phát triển. Một người cha ở Bắc Carolina đã thử thay đổi cách giáo dục con mình, từ chỉ trích sang khen ngợi, và nhận thấy sự cải thiện rõ rệt trong hành vi của con.
Điều quan trọng là lời khen phải xuất phát từ sự chân thành. Những lời động viên cụ thể, chân thành sẽ mang lại hiệu quả lâu dài, trong khi những lời khen sáo rỗng hay nịnh hót chỉ gây tác dụng ngược. Khi được thừa nhận và đánh giá đúng đắn, con người có động lực để phát triển và cống hiến nhiều hơn.
Nhà triết học William James từng nói rằng con người chỉ mới khai thác một phần nhỏ khả năng của mình. Một trong những nguồn lực quý giá nhưng ít được sử dụng nhất chính là khả năng khen ngợi, công nhận người khác. Dale Carnegie cũng nhấn mạnh rằng, nếu muốn trở thành một nhà lãnh đạo xuất sắc, hãy học cách khen ngợi thật lòng sự tiến bộ, dù nhỏ nhất, của người khác.
Nguyên tắc 27: Thật lòng khen ngợi sự tiến bộ, dù nhỏ nhất, ở người khác.